မတ်လ ၁၄ ရက် ၂၀၂၄

အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်မှာ အဆိုအောင်မြင်သွားတဲ့ တစ်တော့ဘန်းမယ့် ဥပဒေကြမ်းဟာ အဆိုတင်ထားသူတွေ ပုံဖော်ထားသလောက် မရိုးစင်းဘူးလို့ ဝေဖန်သူတွေက ဆိုကြပါတယ်။ ဆီနိတ်တာ Rand Paul က ပြည်သူသန်း ၁၇၀သုံးနေတဲ့ app တခုကို အစိုးရအာဏာနဲ့ ဘန်းလုပ်တယ် ဆိုတာ ခြေ/ဥပါ လွတ်လပ်စွာဖော်ထုတ်ခွင့်ကို စွက်ဖက်ကန့်သတ်လိုက်သလိုပဲလို့ ဝေဖန်ခဲ့ပြီး ထရမ့်ကတော့ တစ်တော့ရဲ့ အမေရိကန်အပေါ် အန္တရာယ်က ဖဘလောက် မကြီးဘူး၊ ဖဘက ပြီးခဲ့တဲ့ ရကပမှာ သန်း၅၀၀ အကုန်ခံပြီး ဘဒတို့ဘက်ကို နိုင်အောင်လုပ်သွားတာဆိုတော့ ကန့်သတ်မယ်ဆိုရင် ဖဘကို နိုင်ငံရေးမှာ ဝင်မရှုပ်အောင်၊ နိုင်ငံရေးကိစ္စတွေမှာ ငွေမသုံးနိုင်အောင် ကန့်သတ်ရမှာလို့ ဆိုပါတယ်။

တစ်တော့ဟာ ဘိုက်ဒန့်စ်ဆိုတဲ့ ကာရစ်ဘီယံပင်လယ်ထဲက ကေမန်ကျွန်းမှာ ဖွဲ့စည်းမှတ်ပုံတင်ထားတဲ့ တရုပ်အင်တာနက်ကုမ္ပဏီရဲ့ ဖောင်ဒါက ဖန်တီးခဲ့ပေမယ့် သူတို့ဟာ တရုပ်စီးပွားရေးသမားတွေဖြစ်ပြီး တရုပ်ပြည်/အစိုးရနဲ့ ပတ်သက်မှု မရှိကြောင်း၊ တစ်တော့ဟာ အမေရိကန်မှာ မှတ်ပုံတင်ထားတဲ့ ပုဂ္ဂလိက အမေရိကန်ကုမ္ပဏီ တခုဖြစ်ပြီး တစ်တော့ဘုတ်အဖွဲ့မှာ အမေရိကန် ၃ဦးပါဝင်ကြောင်း၊ တရုပ်ပြည်မှာ တစ်တော့ သုံးလို့မရကြောင်း စင်္ကာပူနိုင်ငံသားဖြစ်တဲ့ CEO Shou Zi Chew က လွှတ်တော်မှာ မနှစ်က အစစ်ခံသွားပြီးပါပြီ။ ဒါပေမယ့် ထုံးစံအတိုင်း အမှားတွေကို တမင်သက်သက် ဖြန့်လေ့ရှိတဲ့ မီဒီညာတွေ၊ ခြစားတွေ၊ ပြိုင်ဖက်ဆိုးတွေကြောင့် အမှန်တရားဟာ အများပြည်သူဆီ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ရောက်မလာခဲ့ပါဘူး။  

တစ်တော့ရုံးချုပ်တွေကို လော့စ်အိန်ဂျလိစ်နဲ့ စင်္ကာပူတွေမှာ ဖွင့်လှစ်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ တစ်တော့ရှယ်ယာတွေရဲ့ ၆၀% ကို အမေရိကန်နဲ့ နိုင်ငံတကာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေက ပိုင်တာဖြစ်ပြီး ၂၀%ကိုပဲ တည်ထောင်သူတွေက ပိုင်တာပါ၊ နောက် ၂၀% ကိုတော့ အမေရိကန်က ဝန်ထမ်း ၇၀၀၀ အပါအဝင်ဖြစ်တဲ့ ဝန်ထမ်းတွေက ပိုင်ကြတာပါ။ တစ်တော့ကို တရုပ်အစိုးရက ချယ်လှယ်နေတဲ့ တရုတ်ကုမ္ပဏီလို့ ပြောနေကြတာ မမှန်သလို တစ်တော့မှာ run တဲ့ algorithm ဟာလည်း အမေရိကန်က oracle cloud မှာ ကုဒ်ရီဗျူးလုပ်ပြီး run တာပါ၊ တရုပ်ပြည်မှာ မဟုတ်ပါဘူးလို့ Rand Paul က X မှာ တင်ထားပါတယ်။ တစ်တော့စီအီးအိုကလည်း သူ့ကုမ္ပဏီဟာ ဖိုင်းယားဝေါအထပ်ထပ်နဲ့ လုံခြုံရေးကို တင်းတင်းကြပ်ကြပ် စီမံထားတာကြောင့် တရုပ်ပြည်ကို ဒေတာတွေ ပေါက်ကြားသွားဖို့ ဆိုတာ မဖြစ်နိုင်ကြောင်းလည်း ပြောကြားထားပါတယ်။

ဖြစ်နိုင်တာက တစ်တော့ဘန်းတာဟာ နောက်ပိုင်း X တို့ Truth Social တို့လို လက်ကိုင်ဒုတ်မဟုတ်တဲ့ မီဒီယာ/ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေကို ဘန်းနိုင်ဖို့အတွက် ပထမခြေလှမ်းဖြစ်နိုင်သလို ၂၀၂၄ ရကပအတွက် ရီပါဘလစ်ကန်တွေဘက်က အမာခံအလှူရှင်ဖြစ်နိုင်တဲ့ ဂျက်ဖ်ရက်စ်လိုလူတွေကို ကြိုဖြုတ်ထားတာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ၂၀၂၄ ရကပရာသီမှာ ကျောင်းရွေးချယ်ခွင့်အတွက် ငွေအမြောက်အများလှူထားသူ ဂျက်ဖ်ရက်စ်ဟာ တစ်တော့ရဲ့ မိဘကုမ္ပဏီဖြစ်တဲ့ ဘိုက်ဒန့်စ်ရဲ့ အဓိက ရှယ်ယာဝင်တဖွဲ့ဖြစ်တဲ့ Susquehanna International Group ရဲ့ ပဲ့ကိုင်ဖြစ်ပြီး ဘိုက်ဒန့်စ်မှာ ၁၅ဘီလီယံ ပိုင်ဆိုင်မှု ရှိနေတာဖြစ်ပါတယ်။ မနှစ်ကလည်း Yass ဟာ ကွန်ဆာဗေးတစ် PACကို ငွေလှူထားခဲ့ပါသေးတယ်။ တစ်တော့မရှိရင် တစ်တော့သုံးနေတဲ့ သန်း ၁၇၀က ဘိုင်ဒန်တို့လက်ကိုင်ဒုတ်ဖြစ်တဲ့ ဖဘတို့ အင်စတာဂရမ်တို့ကို ရောက်သွားဖို့များတာလည်း ပါနိုင်ပါတယ်။

တကယ်တမ်း တွေးကြည့်မယ်ဆိုရင် အိမ်ဖြူမှာ ဘိုင်ဒန်တယောက်လုံး ရှိနေတဲ့နောက် ဘယ်ကုမ္ပဏီကမှ တရုပ်ပြည်ကို ဒေတာ ခိုးပို့နေစရာ မလိုဘူးလေ။ ရူးချင်ယောင် ဆောင်ပြီး တရုပ်တန်းမှာ ဖိုင်တွေသွားချပေးလိုက်၊ မိုးပျံဘောနဲ့ ဒေတာသူခိုးတွေ တပြည်လုံးအနှံ့ ပေးပျံလိုက်၊ ဗျူဟာကျတဲ့ စစ်စခန်းတွေနားမှာ တရုပ်တွေကို မြေအကျယ်ကြီး ပေးဝယ်လိုက်နဲ့ ဟိုက တဖက်လှည့်နဲ့ပေးတာတွေ အိတ်ထဲထည့်လိုက်နဲ့ ဟန်ကျနေတာပဲမဟုတ်လား။

ကမ္ဘာအနှံ့ ချိတ်ဆက်ထားတဲ့ ကလေးလိင်ကုန်ကူးကွန်ယက်ဟာ တနှစ်ကို ဝင်ငွေ ၃၄ဘီလီယံ ရှိနေပါတယ်။ လေကြောင်းလိုင်းအားလုံးပေါင်းရဲ့ တနှစ်ဝင်ငွေက တနှစ်ကို ၂၂ဘီလီယံပဲ ရှိတဲ့အတွက် ကလေးလိင်ကုန်ကူးတာက အများကြီး ပိုမြတ်နေတာပါ။ လွန်ခဲ့တဲ့ ၉လလောက်က ဝေါစထရိဂျာနယ်ရဲ့ မျက်နှာဖုံးမှာ ဇကဘရဲ့ အင်စတာဂရမ်က ကလေးကြိုက် လိင်မုဆိုးတွေကို အပြင်မှာ လူချင်းတွေ့ကြဖို့ တိုက်တိုက်တွန်းတွန်း ကြော်ငြာနေတာ တွေ့ရပါတယ်။ အရင်က ပီဇာအီမိုဂျီနဲ့ မြေပုံလေးတွေကို ပီဒိုတွေသုံးတဲ့ သင်္ကေတတွေလို့ ထောက်ပြကြတဲ့အခါ လက်ကိုင်ဒုတ်သတင်းဌာနတွေရဲ့ ထုံးစံအတိုင်း ကွန်စပီရေစီသီoရီလို့ စွပ်စွဲခဲ့ကြပြီး နောက်မှ အမှန်ဖြစ်နေမှန်း သိလာကြတာဖြစ်ပါတယ်။​ ချိစ်အီမိုဂျီ

ဝါတောက်တောက်က မိန်းကလေးငယ်ငယ်လေးတွေကို ကိုယ်စားပြုပြီး ပက်ပရိုနီပီဇာက မိန်းကလေး၊ နှစ်ခုလုံးဆိုရင် CP ဆိုတော့ အဲဒါက ကလေးပွန်းလို့ ဆိုလိုကြတာပါ။ ကလေးပွန်းပုံတွေကို မိဘတွေရဲ့ ဆိုရှယ်မီဒီယာအကောင့်တွေကနေ စခရင်ရှော့ ရိုက်ယူထားတာဖြစ်ပြီး မိတ်ကပ်တွေလိမ်းထားသလို ပြန်ပြင်ကာ ပီဒိုကွန်ယက်တွေမှာ ပြန်ဖြန့်ပါတယ်။

တရားသူကြီးတစ်ဦးက ဒီလို မကောင်းတဲ့နေရာတွေမှာ အသုံးချမယ့် ကလေးတွေကို ပြည်ပက ခိုးသွင်းလာတာတင်မဟုတ်ဘူး၊ ပြည်တွင်းမှာကို ငွေအတွက် သားဖောက်ရောင်းစားနေတဲ့သူတွေရှိပြီး ရောင်းစားတဲ့အခါ မွေးစာရင်းမပါတဲ့အတွက် ဘယ်လိုမှ လိုက်လို့မရ ဖြစ်နေကြောင်း၊ (ဘိုင်ဒန်တို့) လေယာဥ်အစင်းလိုက် ခိုးသွင်းလာတဲ့ ကလေးတွေမှာလည်း ဘာစာရွက်စာတမ်းမှ မပါကြတဲ့အတွက် ခိုင်းကျွန်၊ လိင်ကျွန်တွေအဖြစ် အသုံးချတာအပြင် အပျော် နှိပ်စက်ညှင်းပန်းတာတို့၊ အခမ်းအနား၊ အစီအရင်နဲ့ ယဇ်ပူဇော်တာတို့၊ သွေးလဲတဲ့ကိစ္စတို့မှာ အသုံးချနေကြောင်း ပြောသွားပါတယ်။ အဲလိုဆိုတော့လည်း လစေ့ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချဖို့ တွန်းနေတာတွေရဲ့ နောက်ကွယ်က အကြောင်းရင်းကို ရိပ်မိလာသလိုပါပဲ။

ငွေပေါတဲ့ ဟောလိဝုတို့လို အီလိတွေ၊ ဂလိုဘယ်လစ်သက်ကြားအိုတွေကြား ကလေးသွေးသောက်ရင် နုပျိုမှုတွေရမယ်ဆိုတဲ့ ယုံကြည်ချက်နဲ့ ပွဲကြီးလုပ်ပြီး ဝိုင်းသောက်ကြတာတို့က စေတန်ကိုးကွယ်တဲ့ အမှောင်ကမ္ဘာထဲမှာ အဟုတ်ရှိနေတဲ့ ကိစ္စတွေပါ။ ကလေးတွေကို ဘယ်လောက်တောင် အသုံးချထားသလဲဆိုရင် တချို့ဆိုရင် ၂ နှစ်လောက်သုံးထားပြီးတာနဲ့ ပစ်လိုက်ရတော့မယ့် အခြေအနေအထိ ဖြစ်သွားပြီလို့ မျက်မြင်သက်သေတွေရဲ့ ထွက်ဆိုချက်တွေကို ကိုးကားပြီး အဆိုပါဥပဒေအရာရှိက ပြောသွားပါတယ်။ အဲဒါတွေက စီအိုင်အေဟောင်းတော်တော်များများလည်း ပြောကြပါတယ်။ ဟောလိဝုဒ်က မယ်လ်ဂစ်ဘ်ဆင်ဟာလည်း အဆိုပါကိစ္စတွေကို သိရှိထားသူပီပီ ထုတ်ပြောနေခဲ့တာ ကြာပါပြီ။ မင်းသားကြီးက တင်မ်ဘောလတ်နဲ့ပေါင်းပြီး ကလေးလူကုန်ကူးမှု အကြောင်း မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်တွေ ထုတ်လုပ်ထားပါတယ်။

အစိုးရစနက်မကင်းတဲ့ နောက်ထပ် ကလေးအမြတ်ထုတ်ရာကွန်ယက်ကတော့ ဖော်စတာဟုမ်းတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ မိဘက ပစ်ထား၊ နှိပ်စက်၊ ခေါင်းပုံဖြတ်ခံရတဲ့ ကလေးတွေဟာ အစိုးရရဲ့ ဖော်စတာကဲ စနစ်အောက်မှာ ရောက်သွားပြီးအတွက် ခေတ္တလက်ခံထားပေးမယ့်သူတွေဆီကို အစိုးရက အခပေးပြီး စောင့်ရှောက်ခွင့်ပြုထားတာပါ။ အရင်ကတော့ လိုင်စင်ရဖို့အတွက် မိဘလုပ်မယ့်သူရဲ့ အနေအထား၊ ဝင်ငွေ၊ အိမ်အနေအထားတွေကို သေချာ စစ်ဆေးခဲ့ပုံရပေမယ့် အခုနောက်ပိုင်းမှာတော့ ကြီးကြပ်မှု လျော့လျဲလာပုံရပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ၁၈နှစ်အတွင်းမှာ ဖော်စတာဟုမ်းတွေကနေ ကလေးပေါင်း ၁၁၄,၀၀၀ ပျောက်ဆုံးသွားခဲ့တဲ့အတွက် တနေ့ကို ၁၇ယောက်နှုန်းဖြစ်ပါတယ်။ လက်ရှိအမေရိကန်ရဲ့ ဖော်စတာကဲစနစ်အတွင်းမှာ ကလေးပေါင်း ၄သိန်းကျော်ရှိပါတယ်။ ဒီလိုအနေအထားမှာ နယ်စပ်ဖွင့်ပြီး ကလေးအများကြီး ခိုးသွင်းတာဟာ သွေးရိုးသားရိုး ဖြစ်နိုင်လားဆိုတာ သိပ်စဥ်းစားစရာ လိုမယ်မထင်ပါ။

အစိုးရစနက်မကင်းဘူးဆိုတာက ခိုးသွင်းလာတဲ့ မိဘမပါတဲ့ ကလေးငယ်တွေကို ညဘက်တွေမှာ အုပ်စုလိုက် မှန်လုံကားနက်ကြီးတွေနဲ့ ဖော်စတာကဲလုပ်ပေးမယ့် စပွန်ဆာတွေဆီကို ပို့ပေးပါတယ်။ အဲဒီစပွန်ဆာတွေကို မတ်ခရက်ကာရဲ့ အန်တိုနီရူဘင်းက ရှာကြည့်တဲ့အခါ ကလေးတွေအပေါ် လိင်/ဆေး အလွဲသုံးစားပြုတဲ့ နောက်ကြောင်းရှိနေကြတာ တွေ့ရတဲ့အတွက် ကလေးများရွာ အစရှိတဲ့ ဖော်စတာဖက်စလတီတွေက တာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းဖို့ ကြိုးစားတာ အတွေ့မခံသေးပါဘူး။ လေဆိပ်တွေကနေ အဆိုပါဖက်စလတီတွေဆီ သွားဖို့အကူးမှာ ကလေးတွေကို စကားပြောဖို့ ကြိုးစားတာမှာလည်း ကလေးတချို့က ပြောချင်ပုံပြပေမယ့် မျက်နှာထားတင်းတင်းနဲ့ စောင့်ကြည့်နေတဲ့ အစောင့်တွေကြားမှာ ပြောခွင့်မသာခဲ့ပါဘူး။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ တနှစ်ကို ကလေး ၈သိန်းလောက် ပျောက်ဆုံးနေတာဖြစ်ပြီး ယူကေမှာ ၂သိန်း၃သောင်း၊ ဂျာမဏီမှာ ၁သိန်းနဲ့ ကနေဒါမှာ ၅သောင်း ဖြစ်ပါတယ်။ Cleveland တမြို့ထဲမှာတင် တပတ်ကို ကလေး ၂၇ဦး ပျောက်နေပြီး ဘိုင်ဒန်လက်ထက် နယ်စပ်က ဝင်လာတဲ့ မိဘမပါတဲ့ ကလေး ၅သိန်းထဲမှာတော့ ၈သောင်းခွဲ ပျောက်နေတာပါ။ လိုက်ရှာဖို့ စေ့ဆော်မယ့် မိဘများလည်း မရှိကြတော့ ဖော်စတာကလေးတွေပျောက်ရင် ခဏနေ အမှုပိတ်လိုက်ကြတာပါပဲ။ မိဘမပါတဲ့ ကလေးတွေ ဆိုတာမှာ မိဘကိုယ်တိုင်က လွှတ်လိုက်တာထက် လူကုန်ကူးဖို့ ဖမ်းလာတာက များနေနိုင်ပါတယ်။ ဒါဟာ နယ်စပ်ဖွင့်ထားခြင်းရဲ့ နောက်ကွယ်က ရက်စက်ယုတ်မာတဲ့ အကြောင်းရင်းတခု ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။